Li Fransa Pêvajoyekê Nû

Piştî hilbijartinên 6ê Gulanê li Fransa pêvajoyekê nû dest pê dike. Bi encama van hilbijartinan ve dawî li desthilatdariya 17 salan ya partiya rastgir (RPR, UMP) hat. Li gorî daxûyaniyên rayedarên Partiya Sosyalîst wê li vî welatî hin tişt, bi awayekê ber bi çav, bên guhertin. Bi taybetî di derbarê mafên civakî de, û herwuha di derbarê nêzîkatiya dewletê a li penaberan de hêviyên mezin hene.

Piştî François Mitterrand, ji sala 1995 an vir ve, ev cara yekem e ku Partiya Sosyalîst (PS) tê ser desthilatdariyê. Di nava van 17 salên borî de PS di nava xwe de û herwuha ligel raya giştî ya fransewî cur be cur pirsgirêkan jiyan kir. Heman partî raberî pir rexneyan hat. Ne di Meclîsa Neteweyî de û ne jî di Senatoyê de rayedarên heman partiyê nikaribûn dengê xwe bilind derxînin û bigehînin raya giştî. Di nava van 17 salan de partiya Jacques Chirac û Nicolas Sarkozy, RPR pişt re navê wî bû UMP, hemû derfetên dewletê girtin bin bandora xwe û bê navber 17 salan desthilatdarî meşandin.

Digel hemû hewldanên nijadperestî Nicolas Sarkozy nikaribû dengê eniya rastgir bikişîne ba xwe. Vê yekê jî baş da xûyan ku di nava hêza rastgirên fransewî de beşekê grîng ya bêbiryaran hebû.

Hilbijartina François Holland tenê serkeftina PS nîn e, herwuha ew serkeftina Keskan û ya partiyên çepgir ku di nava Eniya Çep de cih girtibûn e.

Naha pêvajoyekê din dest pê dike. Ev 5 salên pêşiya me ji bo PS û herwuha ji bo hemû çepgiran, xwediyê wateyekê qederê ye. Divê heman partî bi kiryarên xwe ve baweriya gel qezenc bike. Eger ne wusa be, di sala 2017 an de wê desthilatdariyê wunda bike û heya demekê pir dirêj çepgir nikaribin ser xwe ve werin.

Piştî van hilbijartinên Serokkomariyê, di meha Hezîranê de jî hilbijartinên giştî wê pêk werin. Serokkomarê nû François Holland di axaftina xwe ya destpêkê de ji gelê fransewî xwast ku ew hêzê bide wî da ku jê re derfetên meşandina desthilatdariyekê bihêz çê bibin. Di aliyê din de UMP (Partiya Serokkomarê berê Nicolas Sarkozy) ketiye nava hewldanan daku hêza desthilatdariya PS zêdetir nebe.

Ez wusa dibînim ku atmosfera heyî wê ji PS û herwuha ji hemû çepgiran re bibe sedemê hêzbûnê.

Di aliyê din de di navbera partiyên rastgir de jî nakokî kûr dibin. Partiya Nasyonalîst (Eniya Neteweyî –FN-) hewl dide ku ji UMP dengan bikişîne gel xwe. Heman nakokî û têkoşîn dikare bibe sedemê ku, di 10 û 17ê Hezîranê de, hin hilbijêrên wan ber bi çepgiran ve biçin.

Encama hilbijartinên giştî yên meha Hezîranê çawa dibin bila bibin, bi hilbijartina François Holland rûpelekê nû di dîroka V. Komara Fransayê de ve bûye. Encamên heman hilbijartinan li ser piraniya welatên Yekîtiya Ewropayê (YE) bandorê çê kiriye û çê dike. Heman hilbijartin wê li ser siyaseta YE de jî bandorê çê bike. Li gorî hin çavderên siyasî heman hilbijartin dikare bandorekê neyênî li ser rewşa hikûmeta Angela Merkel jî çê bike.

Di rojên pêş de wê hin zelalî çê bibin û em ê baştir bikaribin rewşê bibînin.

Ahmet DERE / 07.05.2012

Ev nivîs di Rûdawê de hatiye weşandin