26.12.2018

Bayê Êlekzeran (Gilets Jaunes) li Fransa


Ji 17 meha kanûnê vir ve li hemû herêmên Fransa tevgera Êlekzeran çalakiyan dike. Ev tevger ne bi helwesteke siyasî derket holê, ji her derdoran bes di nav de hebûn.

Digel ku tevgera Êlekzeran xwe alîgirê ti partiyên siyasî neda xwûyan dîsa jî hêzên ultra çepgir û ultra rastgir xwe ji çalakiyên wê dûr negirtin. Bi taybetî çalakiyên rojên şemiyan di bin bandora van hêzên ultra de man. Lewre her ku roj derbasbûn tevgera Êlekzeran hêza xwe winda kir.

Xalekî din ku bûye sedemê heman tevger alîkariya girseyî winda bike jî ev e ; hin kesên ku weke berdevk hatibûn nasîn bi lez û bez ketine nava hewldanên siyasî. Ew ji niha ve xwe amade dikin ku tevlî hilbijartinên parlemena ewropayê bibin. Hin ji wan ji niha ve komeleyên siyasî damezrandine û lîsteya berendamên parlemena ewropayê amade dikin. Jibo berdewamiya heman tevgerê ev hewldan neyênî tên dîtin. Kesên ku ji cur be cur derdorên siyasî di nava heman tevgerê de cih digirtin hêdî hêdî xwe jê dûr digirin û tevlî çalakiyan nabin.

Digel wendakirina hêzê dîsa jî Serokkomariya Emmanuel Macron û hikûmeta Edouard Philippe  hin gavan avêt. Çendî heman gav bersiv nedin daxwazên tevgera Êlekzeran û herwuha ya girseyan dîsa jî pirraniya hemwelatiyên frensî razîbûnên xwe diyar dikin. Lewre wusa xûyaye ku di destpêka 2019’an de hêdî hêdî bandora heman tevgerê winda bibe û çalakiyên wê bidawî bibin.

Tevgera Êlekzeran ne tenê li Fransa, herwuha li hemû welatên Ewropayê bandor  çêkir. Ji niha ve li Belçîka, li Holanda û li hin welatên din bi heman şêweyî tevger çêbûn, çêdibin û herwuha   çalakî pêktên. Lewre, çendî heman tevger hêza xwe ya girseyî li Fransa wunda bike jî ew bûye meşaleya daxwazên girseyên xizan. Heman rastî tenê li Ewropayê nayê dîtin, herwuha li cur be cur welatên din jî bandora wê diyar dibe.

Li gorî hin zanyaran, ez jî wusa difikirim, tevgera Êlekzeran dikare bibe derman ji nexweşiyên sîstema ewropî re. Pêdiviya Yekitiya Ewropayê jî bi tiştekî wusan heye.

Ahmet Gulabi DERE  / 25.12.2018