22.12.2012

Pêvajoya YE-Tirkiye û Kurd

Ji salên 1990’î vir ve ez mijara Ewropa-Tirkiye-Kurde dişopînim. Derbarê heman mijarê de min pirr gotar nîvîsiye û herwuha pirtûkekê jî weşandiye (Yekîtiya Ewropayê û Rastiya Kurd- Weşanên Mezopotamya û Weşanên HAN). Bi awayekê aktîf ez hê jî heman mijarê dişopînim.

Weke tê zanîn ji sala 2005an vir ve Pêvajoya Guftugoyan di navbera Yekîtiya Ewropayê (YE) û Tirkiyê de dest pê kiriye. Heya naha tenê guftugoyên  xalekê temam bûn in, li ser maseya guftugoyan hê 34 xal hene. Li gorî rayedarên YE di nava 3 salên dawî de, bi taybetî ji destpêka pêvajoya hilbijartinên 12 Hezîrana 2011an vir ve, hikûmeta AKPê nêzîkatiya xwe guhertiye û hêviyên xwe ji endametiya YE biriye. Lewre di pêvajoya guftugoyan de zêde pêşketin çê nabin. Eger ji 35 xalan yek jî temam nebe Tirkiye nikare bibe endamê Yekîtiyê.

Ji ber sarbûna helwesta Tirkiyê nêzîkatiya rayedarên ewropî jî guheriye, lewma Tirkiye û rewşa heman welatî zêde nabe mijara niqaşan. Di nava saziyên YE de, bi taybetî di Parlemena Ewropayê de siyasetmedarên ku derbarê Tirkiyê pispor in xwe kisandine pişt perdeyan, zêde naaxifin. Di navbera salên 2005-2009 de her mehê Tirkiye dibû mijara civîn û konferansan, lê belê di nava van 3 salên dawîn de heman mijar pirr kêm tê niqaş kirin.

Sarbûna helwesta Tirkiyê ji YE re bûye hacet ku ew vê mijarê zêde niqaş nekin. Vê gavê di nava rayedarên payebilind yên YE de pirr kesên ku naxwazin Tirkiye bibe endam hene. Bi taybetî partiyên rastgir di vî warî de xwedî helwestekê aşkere ne.

Çiqas atmosfera pêvajoya guftugoyên Tirkiye-YE sar bibe wuqasa jî saziyên vê yekîtiyê xwe nêzîkê pirsgirêka kurd nakin. (Divê were zanîn ku heya naha YE pirsgirêka kurd a li Tirkiyê bi ya Kurdên Başûr û herwuha ya Rojava ve girêdayî negirtiye dest. Ji bo ewropiyan hê jî Pirsgirêka Kurdên Bakur weke pirsgirêkek navxweyî ya Tirkiyê tê dîtin) Tenê di raporên salane yên Komisyon û Parlemenê de derbarê Kurdan de hin tişt têne nivîsandin. Herwuha di heman raporan de heya naha jî navê PKK weke rêxistinekê « terorîst » cih digire.

Mixabin, çawa ku rayedarên tirk bûnin xwedî helwestekê sar, di nava van 3 salên dawî de rêxistinên Kurdan jî ligel saziyên YE zêde kar nakin. Bi taybetî BDP û şaredariyên wê, di vî derbarî de dikarin rolekê pirr baş bileyzin ku niqaşên derbarê pirsgirêka kurd de zinde bimînin. Lê belê wusa diyar e ku hê jî rayedarên BDPê û herwuha yên pirr rêxistinên Kurdên Bakur xwedî mentalîteyekê nêzîkê ya rayedarên Tirk in. Lewre li Ewropayê zêde hewldanên meşandina dîplomasiyekê baş û rast lipêş nakevin.

YE û yek bi yek welatên ewropî bixwazin jî nikarin pirsgirêka kurd çareser bikin, lê belê ev hêz dikare ji çareseriyê re alîkar bibe. Lewre pêwistiya me Kurdan bi alîkariya dostên baş û rast yên li vê parzemînê heye.

Ev nivîs di Rûdawê de hatiye weşandin

9.12.2012

Hêza Diaspora Kurd


Li welatên Yekîtiya Ewropayê nêzê du mîlyonan Kurd dijîn. Ji salên 1960î vir ve Kurd li vê parzemînê dijîn û ji sisiyan yekê wan jî bûye hemwelatiyê Ewropayê. Pirraniya wan li Almanya, Fransa, Holandayê be jî li hemû welatên Ewropayê girseyên mezin yên Kurdan tê dîtin. Pirraniya van Kurdan ji Bakurê Kurdistanê bin jî, mirov dikare ji hemû parçeyên Kurdistanê girseyan bibîne.

Bi awayekê giştî nêzê hezar komeleyên Kurdan li welatên Yekîtiya Ewropayê hene. Lê belê di nava van komeleyan de yên ku ji aliyê kesên profesyonel ve tên birêvebirin zêde tinene. Komeleyên ku bi awayekê profesyonel neyên birêvebirin û karê wan yên burokratîk nîzamî neyê tenzîm kirin nikarin ji dewletan alîkariyê bistînin. Lewma di nava komeleyên Kurdan de yên ku ji dewletan alîkariyê digirin zêde tinene.

Diaspora bi rêya girseyên tenzîmkirî dibe hêz. Bêguman hejmar jî girîng e, lê belê bi wê ve girêdayî divê sazî û rêxistinên ku bikaribin dengê girseya bi sedan hezaran û bi mîlyonan bigehînin raya giştî jî hebin. Lewre girseya ku bi mîlyonan hejmara wê hebe lê belê nikaribe xwe baş tenzîm bike nikare bibe diaspora. Li Ewropayê û li Amerîkayê eger deng û navê diaspora Cihûyan û ya Ermeniyan heye ew jiber baştir tenzîmbûna wan e.

Ji destpêka sedsala 21. vir ve em dibên diaspora me jî heye. Ez yek ji kesên ku hevoka diasporayê bikar aniye me. Min di pirtûka xwe ya bi navê « Yekîtiya Ewropayê û Rastiya Kurd » de vê mijarê bi dorfirehî şîrove kiriye. Lê belê dema ku ez li rewşa me dinêrim, hê jî me xwe nekiriye hêzeke diasporal. Eger bi rastî em bibûna hêzeke diasporal wê demê divê di Parlemena Ewropayê de û herwuha di parlemenên neteweyî û herêmî de bi dehan Kurd hebûna. Lê mixabin wusa nîn e, hê jî em nikarin hin mijaran, yên weke ya Roboskî, Girevên Birçîbûnê ku bidawî bûn û hwd.  bikin rojeva hêzên navneteweyî.

Ji sala 2004an vir ve her salê carekê di Parlemena Ewropayê de Konferansekê li ser mijara Kurd, Tirkiye û Yekîtiya Ewropayê pêk tê. Îsal jî heman Konferans di 5 û 6ê Kanûnê de tê lidarxistin. Lê mixabin ev Konferans weke xebatekî diaspora kurd nayê tenzîm kirin û tê de hêza diaspora kurd nayê dîtin. Lewre heman xebat bala saziyên ewropî zêde nakişîne. Ji saziyên Yekîtiya Ewropayê jî zêde rayedar beşdar nabin. Ji hemû tiştê girîngtir jî, ji her çar parçeyên Kurdistanê rêxistin û şexsiyet tevlî nabin û mijara giştî ya gelê kurd li wê nayê axiftin. Çendî ji pirr rêxistinên Kurdistanî yên li Ewropayê re vexwendin bên şandin jî ew tevlî nabin. Di vê derê de kêmasî tenê ya komîteya amadekar nîn e, di mentalîteya rêxistin, sazî û komeleyên me Kurdan de wateya diasporayê hê nehatiye çandin.

Ji derveyê Konferansa ku di Parlemena Ewropayê de pêk tê, her salê li pirr welatên Ewropayê cur be cur Konferans, Civîn, Semîner, Sempozîyûm, Meş, Mitîng tên lidarxistin. Lê mixabin, ev karan hemû bi tevlûbûna girseyên taybetî yên hin rêxistinan ve bisînor dimîne. Yanê hemû sazî û rêxistinên Kurdên li diasporayê, an jî tenê yên li Ewropayê, beşdarî çalakiyekê nabin. Heya naha min bixwe nedîtiye ku ji hemû derdorên Kurdan başdariyekê li çalakiyekê bûye. Di mêjiyê me de hê parçebûn heye, lewre jî em hê nebûn in hêzekê bas ya diasporayê.

Ahmet DERE  /  03.12.2012

Ev nivîs di Rûdawê de hatiye weşansin