24.11.2019

Dagirkirina Rojava, helwesta cîhanê û Kurd


Ji 9’ê Cotmehê vir ve dewleta tirk bi hêza xwe ya artêşê û ya çeteyan ketiye Rojavayê Kurdîstanê. Dewleta tirk hemû mafan ji xwe re rewa dibîne, lê belê ji Gelê Kurd re mafê jiyanê nasnake. Bi teyare û tankan bajar û gundên Rojava topbaran dike. Heya naha bi sedan kesan jiyana xwe jidest dane. Li ber çavên cîhanê çekên kîmyewî jî hatiye bikaranîn, tê bikaranîn.

Çendî dewleta tirk, jiber berxwedana gelê Rojava, neçar ma ku hewldanên xwe yên dagirkirinê bisekîne, dîsa jî bi alîkariya Rûsan ew li ser axa Kurdan xwe dike xwedî soz. Hewl dide ku bi sed hezaran çeteyên DAIŞ’ê, ku bi salan e ew wan li Tirkiyê xwedî dike, bibe ser axa Kurdan bicih bike. Çendî li cîhanê pirr dewlet lidijî vê daxwaza dewleta tirk derkevin jî, AKP bi hemû derfetên dewletbûnê di nava lebatê de ye ku vê armanca xwe bicih bîne.

Piştî vekişandina leşkerên Emerîkî ji Rojava dewleta tirk vê carê bi Rûsyayê re hevpeymanekê îmze kir. Hê ne diyar e ka wê encamên vê hevpeymanê çawa bin, lê belê ji naha ve PYD diyar kiriye ku ew hemû xalên hevpeymana Rûs-Tirkan napejirîne û li gorî wê tevnagere. Di rojên pêş de wê hêdî hêdî encamên heman hevpeymanê derkevin holê.

Beriya her tiştî dagirkeriya dewleta tirk ji aliyê pirraniya dewletên cîhanê ve hate şermezarkirin. Ji derveyê hin welatên tirkan, di cîhanê de dewletên ku vê dagirkeriya tirkan pejirandiye tine.

Lê mixabin, digel ku pirraniya dewletên cîhanê dijitiya xwe ji dagirkeriya dewleta tirk re aşkere kirin, hêza ku bi awayekê tûnd û bi pratîka xwe lidijî vê dewleta dagirker sekinî û disekine tine.

Ji derveyê Macaristan, di serîde Fransa û hemû welatên din yên Yekîtiya Ewropa (YE) dijîtiya xwe aşkere kirine. Lê belê heya naha di aliyê pratîk de li dijî dewleta dagirker ya tirk tu diştekê nehatiye kirin. YE’yê cur be cur daxûyanî da, hê jî dide, lê belê helwesta wê tenê bi daxûyaniyan ve bi sînor e. Gelê Kurd li benda kiryarên pratîk e.

Cîhan bi tevayî dizane ku Gelê Kurd bûye xwedî hemû şert û mercên netewbûnê, mafê wê heye ku bixwe biryara pêşeroja xwe diyar bike. Herwuha pirraniya Kurdan bûye xwedî mentaliteyekê hemdem. Lê mixabin, jiber cur be cur hejmara berjewendiya hêzan, yekîtiyekê di nava Kurdan de pêknayê û ev xal hertim ji aliyê duşminên Kurdan ve tê bikaranîn.

Divê dagirkirina Rojava bibe sedemê yekbûn û hêzbûna Kurdan. Lidijî dagirkeriya dewleta tirk pêwîste hemû hêzên kurd bibin xwedî yek helwestê. Divê kes nikaribe bêje « Ev der di bin bandora min de ye, bila kes neyê alîkariya min ». Herwuha divê kes vê jî nebêje « Ew der ji min dûr e, çi dibe bila bibe ez xwe tevlê nakim ». Ev her du nêzîkatî jî şaş in.

Roj roja yekîtî, hevkarî û tekoşîna jibo serkevtina gel e. Divê her Kurd gavên xwe li gorî berjewendiyên gel biavêje. Derveyê vê rastiyê tu mafê jiyanê ji me re tine.

Ahmet Gülabi DERE
25.10.2019

30.08.2019

Bratiya Kurd û Tirkan…?

Hin derdor herroj di nava gotinên xwe de cih didin mijara biratiya Kurd û Tirkan û wê diparêzin. Gelo ev mijar heq dike ku mirov liser wuqasan raweste ?

Tê zanîn ku di rojên buhurî de sê serokên Şaredariyên Mezin, Amed, Van û Mêrdîn, ji kar hatin girtin. Ew bi hilbijartinan hatibûn destnîşankirin û bi mîlyonan kesan dengê xwe dabûn wan. Lêbelê desthilatdariya AKP’ê hebûna wan tehemul nekir, bi biryara wezîrê karê derve ew ji Şaredariyân hatin dûrxisitn û kesên ku eleqeya xwe bi Şaredariyan tinene weke Serokên heman Şaredariyan hatin wezîfedarkirin. Çendî girseyên gel vê rewşê qebûl nekin û bi rojan protestoyan dikin jî rayedarên dewleta tirk kker û kor in, ne tiştekê dibihîsin ne jî dibînin. Wusa dixûyê ku wê ev bêdadî û neheqî bidome.

Di aliyekê de jî, ji mehan vir ve, dewleta tirk hewl dide ku bikeve hemû Rojava û heman herêmê bike bin destê xwe. Lêbelê hêza Emerîka destûrê nadê, ew nikare bi awayekê azad vê daxwaza xwe bîne cih. Lewre dewleta tirk hewl dide ku bi fitne û fesadiyan ji xwe re derfetekê biafirîne ku bikeve Rojava.  Çima dewleta tirk wuqasan Rojava  aciz e? Bêguman sedem hebûna Kurdan e. Ew tehemul nake ku Kurd li Rojava bibin xwedî bandor.

Ne tenê li Rojavayê Kurdistanê, dewleta tirk li ti deverê hebûna Kurdên Zindî qebûl nake. Eger ew bi Herêma Kurdistana Başur re di nava hin têkiliyan de ye sedem ew e ku Kurdên Başur di bin bandora wê de ne. Eger KDP û herwuha YNK li dijî berjewendiyên dewleta tirk tev bigerin ew nikarin yek rojê bi dewleta tirk re têkiliyan bimeşînin. Ev rastiyekê ye û ez bawer im rayedarên Başûr vê yekê baş dizanin.

Dema ku mirov li rewşa Bakurê Kurdistanê dinêre heman rastî baştir tê xûyan. Kurdên ku ji aliyê dewleta tirk ve têne hezkirin ew yên ku tenê ji dewletê re xizmetê diken in. Yanê Kurdên mirî, ne yên zinde. Her Kurdê ku xwe bi rastî weke Kurd dibîne ji aliyê dewleta tirk ve û herwuha ji aliyê partî û saziyên tirk ve nayên hezkirin. Hemû saziyên ewlekariya dewleta tirk derbarê Kurdan de xwedî yek nêzîkatiyên in, Kurdên zinde herdem di bin çavanden in.

Ne tenê dewleta tirk, pirraniya Gelê Tirk jî xwedî heman nêzîkatiyê ye. Lewre hin bajarên Tirkan ji Kurdan re qedexen in. Her salê bi sedan êriş li dijî Kurdan tên kirin û hemû jî li bajarên Tirkan diqewumin, yên ku heman êrişan dikin jî Tirk in.

Bi kurtayî mirov nikare di nava heman şert û mercan de û bi dilekê rehet doza biratiya Kurd û Tirkan biparêze. Yek jî, yak u zêdetir bala mirov dikêşîne ev e ; mijara Biratiya Kurd û Tirkan bi giranî ji aliyê Kurdan ve tê niqaşkirin. Pirr kêm rewşenbîrên ku eslê xwe tirk in vê mijarê niqaş dikin.

Ez li dijî biratiya gelan nîn im, lêbelê pêwîste biratî yekalî nebe. Divê her du alî jî biratiyê bixwazin û hez bikin. Eger ne wusan be ew biratî ne ya rast e, ji kesê re jî feydeya wê nabe.

Eger siyaseta dewleta tirk wusan bidome tê wuyan ku demekê bi şûnde wê ti mecal nemîne ku mirov behsa « biratiya Kurd û Tirkan bike ».

Di dawi de ez dixwazim vê jî bêjim ; divê ku em Kurd zêde vê mijarê niqaş nekin daku « Tirk » nebêjin « Kurd hewceyên biratiya men in ». Çiqas Kurd hewceyê biratiya bi gelan re ne, wuqasan jî Tirk, Ereb û Faris jî hewcen in.

Ahmet Gülabi DERE
30.08.2019

25.02.2019

Ziman Hebûn e

21’ê Sibatê roja Zimanê Dayîkê bû. Weke hemû gelan em jî heman rojê bi wate dibînin. Lewre bi wê minasebetê li Kurdistan û herwuha li derveyê welat cur be cur çalakî pêkhatin. Ez jî heman rojê li hemû gelan pîroz dikim.

Dê were zanîn ku yek ji nirxên gelan ziman e, bê parastin û pêşxistina zimanê dayîkê ti gel nikare hebûna xwe biparêze. Lewre jibo me Kurdan jî ziman pirr pirr grîng e, axiftina bi kurdî, nivîsandina bi kurdî li ser me hemûyan ferz e.

Mirov bingeha şexsiyeta xwe di demên zarokatiyê de digire. Dê û bav çi bi zarokan bidin fêmkirin ew zarok wusan fêrî jiyanê dibin. Ziman yek ji tişta herî grîngtirîn ya ku zarok pê şexsiyeta xwe çêdikin e. Lewre pirr pêwîste ku her zarokê û zaroka kurd hevokên xwe yên destpêkê bi kurdî bînin ziman. Bi taybetî di vê dema niha de fêrkirina kurdî bi zarokan weke wezîfeya herî girîng ya welatparêztiyê ye.

Lê mixabin rastiya me Kurdan pirr cuda ye. Hin Kurd nikarin bi tirkî, erebî an jî farsî baş xwe îfade bikin, lêbelê ew bi zarokên xwe re bi tirkî, erebî an jî farsî diaxifin. Heman Kurd li Ewropayê jî hene, ew nikarin baştir bi Fransî, Almanî an jî zimanekî din yên ewropî biaxifin, lêbelê hewl didin ku bi zarokên xwe re bi heman zimanan biaxifin. Di nava wan de hin kes hene gihîştine astekê wusan ku nikarin bi zarokên xwe re biaxifin, di navbera wan û zarokên wan de diyalog tine. Jiber ku ew û zarokan hevdu fêm nakin.

Li gorî min  yek ji derdê Kurdan yê herî grîng divê weke nezanîna kurdî bê dîtin. Dema ku em li dora xwe dinêrin Kurdê ku baştir dikare xwe bi kurdî bîne ziman ew baştir bi nirxên gelê xwe ve jî grêdayî ye.  Ew kesên ku jibo doza gelê Kurd ditekoşin lêbelê xwe fêrî kurdî nekirine samimî nîn in û ez bi wan beled nînim. Doza azadiya gelekî nikare bi zimanekî din bê pêşxistin. Ew kesên ku dibên ‘Ziman ne grîng e, ya herî muhîm tekoşîn e’ xwe û gel dixapînin.

Bêguman tenê bi axiftina bi kurdî tekoşîna azadiya gelê Kurd nameşe, divê kes min şaş fêm neke. Lêbelê bê ziman û bê pêşxistina zimanê gelê Kurd jî tekoşîna azadiyê nameşe. Li ser vê xalê ez bawer im pirraniya kesên baqil, zanyar bihevre ne.

Dema ku ez dibêm zimanê kurdî divê tenê zaravayê kurmancî neyê heşê kesî. Kurdî weke ziman xwedî dewlemendiyekê zaravayan e. Kurmancî, Soranî, Zazakî, Goranî, Lorî û her wekî din, hemû parçeyên zimanê me yê şîrîn kurdîn in. Kî bi kîjan zaravayê dikare baştirîn xwe bîne ziman bila wê zaravayê biaxife, bi zarokên xwe bide fêrkirin.

Carekê din ez roja zimanê dayîkê li hemû gelan pîroz dikim.