Ji destpêka sedsala 21. vir ve li welatên Ewropayê têkoşînekê nîvdijwar di navbera rastgir û çepgiran de heye. Di van salên dawî de ev têkoşîn hêdî hêdî giraniyê dixe ser bastê rastgir. Hilbijartinên ku di roja 20ê mijdarê de li Îspanyayê pêk hatin heman giraniyê zêdetir ber bi aliyê rastê ve bir.
Stratejiya rastgirên ewropî her dem li ser esasê aboriyê hatiye çê kirin, lewre li welatên ku ew bûne desthilatdar de rewşa aborî, bi awayekê giştî, hinekê baştir lipêş ketiye. Li pişt heman pêşketinan kêmkirina alîkariya dewletê a ji bo civakê cihekê mezin girtiye. Lê belê heman rastî ji aliyê girseyên gel ve zû nehatiye dîtin, an jî ew ji wan hatiye veşartin.
Stratejiya hêzên çepgir jî bi giranî li ser esasê « firehkirina » mafên civakê li pêş ketiye. Di zimanê rayedarên hêzên çepgir de her dem gotinên « maf », « alîkariya dewletê », « civak » û hwd derketine û wan li pêşberî girseyan xwe dane « hezkirin ». Heman stratejiya çepgiran li hin welatên ewropî rê li desthilatdariya partiyên Sosyalîst û ên Keskan jî vekiribû. Vê gavê jî li hin welatên ewropî heman partî li ser desthilatdariyê ne.
Rastî û gotin pir caran li gorî hev nîn in. Çendî gotinên xweş ên çepgiran li xweşê girseyan biçe jî, encamên rewşa aborî di navbera wan û civakê de kelem çê kiriye. Rewşa Sosyalîstên yewnan û ên îspanî weke mînak e. Halê van her du welatan ji piraniya civakên ewropî re bûye sedemê ku ew zêdetir ber bi rastgiran ve biçin. Bêguman di vê rewşa giştî ya Ewropayê de rola hêza aborî ya Alman, Îngilîz û Fransî mezin e. Tê zanîn ku li van sê welatan jî partiyên rastgir li ser desthilatdariyê ne.
Piştî hilbijartinên li Îspanyayê derfetekê mezin ketiye destê Merkel, Sarkozy û Cameron. Wusa diyar e ku wê di encama hilbijartinên li Yewnanistanê de jî rastgir serbikevin. Herwuha ev rewş ji bo Sarkozy jî dibe mizgîniya serkeftinê. Eger rewş bi vî awayî biçe wê li hemû welatên Yekîtiya Ewropayê hêzên rastgir bibin desthilatdar.
Dema ku mirov li wêneyê rewşa nû ya vê parzemîna Ewropayê dinêre, baş dixûyê ku xala herî zêde di rojeva civakan de tê niqaş kirin rewşa aborî ye. Niqaşên îdeolojîk û yên ajîte êdî bala girseyan nakêşîne. Armanca têkoşîna civakan tenê bûye aborî. Ev jî li gorî hêzên rastgir û li gorî maşîna wan ya emperiyal e.
Gelo di vê rastiyê de kêmasiya hêzên çepgir çî ye ? Li gorî min hemû partiyên çepgir ên ewropî di nava xeletiyekê dîrokî de ne. Divê bi awayekê pir lezgîn û ciddî stratejî û herwuha nêzîkatiya zan ya îdeolojîk di ber çavan re bê guhertin.
Ahmet DERE / 21.11.2011
Ev nivîs de Rûdawê de hatiye weşandin
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder