Ewropa û Emerîka

Piştî ku xebatkarekî saziya saloxgeriya Emerîkayê, Edward Snowden ji Hong-Kong’ê çû Moskovayê hin ragihandin di çapemeniya cîhanê de belav bûn. Li gorî heman ragihandinan saziya saloxgeriya Emerîkayê balyozxaneyên hin welatan, ên wekî Fransa, Yûnanîstan, Îtalya, Tirkiye û hwd guhdar kiriye. Li gorî heman agahiyan Emerîkiyan bûroyên Yekîtiya Ewropayê jî girtine nava sînorên xebatên saloxgeriyê û guhdar kirine.

Dema ku ev agahî di çapemeniya Ewropayê de hate weşandin, di serî de Parlemena Ewropayê û cur be cur sazî û rêxistinên ewropî daxûyanî weşandin. Bi awayekê aşkere û bi dengekî bilind Ewropiyan ji rayedarên Emerîkî xwastin ku ew zelaliyekê çêbikin. Pirr dereng na, 3 roj pişt re Wezîrê Karê Derve yê Emerîkayê John Kerry, bi awayekê indîrekt, diyar kir ku tiştekê wusa mumkun e. John Kerry negot ‘Belê rast e ku me balyozxaneyên hin welatan û herwuha bûroyên YE’yê guhdar kiriye’ lê belê wî got ; « Her welat ji bo ewlekariya xwe ya neteweyî cur be cur xebatan dimeşîne, ev tiştekê asayî ye ».

Piştî ku zelal bû Emerîka hin welatan û bûroyên YE’yê guhdar kiriye, bi taybetî di Parlemena Ewropayê de nerazîbûn diyar dibin. Her ku diçe di vî derbarî de niqaş kûr dibin. Wusa diyar e ku heya demekê wê di navbera van du hêzên kapîtalîst de sarbûnekê çêbibe.

Hin hêzên weke Partiyên Çep û Keskan dixwazin vê mijarê bikin sedemê nakokiyên mezintir û bi vê rê dixwazin bandorekê li ser girseyan çêbikin. Lewre wusa dixûyê ku di rojên pêş de wê heman mijar bikeve rojeva meclîsên hin welatan jî. Ji niha ve, li Fransayê, nûnerên Partiya Keskan dixwazin hikûmeta Sosyalîst bibe xwedî helwestekî zelal.

Heman mijar di Parlemena Ewropayê de jî bû ye sedemê pirr niqaşan. Vê heftê li Strasbourgê heman mijar tê niqaşkirin. Ji niha ve nûnerê heman saziyê Daniel Cohn-Bendit (endamê Koma Keskan e) ji YE’yê daxwaz kiriye ku ew hemû têkîliyên bazirganiyê bi Emerîkayê re bicemidîne.

Gelo wê ev mijar bibe sedemê xiravbûna têkîliyên di navbera Emerîka û Ewropayê de ? Li gorî min na, bi taybetî mijarên wusa nabin sedemê nakokiyên pirr kûr û duşminatiyê di navbera van du hêzên kapîtalîstên cîhanê de. Heya demekê cur be cur derdorên ewropî wê li ser heman mijarê bisekinin û niqaşan bikin, lê belê ji demekê bi şûn de herkes kerr dibe û hemû tişt weke dema borî dimeşe.

Hin derdorên çepgir, bi taybetî yên ku xwe weke komûnîst û antî-kapîtalîst dibînin, hêvî dikin ku ji vê mijarê nakokiyên pirr kûr derkevin. Lê wusa nabe, Emerîka û Ewropa hevkarên hev yên stratejîk in, ew dikarin nakokiyên wuha pirr bihêsanî jibîr bikin.