„…Heya k’urd di vê r’ewşê da ne, ev cîhana
bi kêmasî ye, ew bi qusûr e û gunehk’ar e.
Ewê êşa gunehên xwe bikişîne.
K’urd, bi r’ewşa xwe ya îroyîn va, heya r’adeyekê, encama
helwesta cîhanê ya neyînî ne, û bi wê ew gunehê wê ne.“
Abdullah Ocalan
Ezîz ê Cewo
Ew pêk hat, çi ku divê pêk bihata. Ji ber ku di vê dewletê da, ya ku jêr’a Tirkîya tê gotin, tiştekî din nikaribû bibûya! Lewra ku evê dewletê hemû dijmirovayîya xwe, hemû hovîtî û paşverûtya xwe di belgeya xwe ya sereke da formûle kirye….
Û navê vê belgeyê jî „Ana Yasa“ ye, ango, Destûra bingehîn!
Bi vê belgeyê, ên ku di K’omara T’irkîyayê (K’T’) da dijîn, hemû t’irk in, xêncî t’irkan mafê gelên din nîne bi nasnameya xwe ya net’ewî bên naskirin, çand û zimanên wan qedexe ne, ew ji hemû mafan bêpar in. Û, eger yek r’abe û doza van mafan bike, wan têrorîst nav dikin, û hemû hêz û derfetên dewletê tên bik’aranîn, ji bo ku wan t’une bikin.
Di vê dewletê da heya ji daxwazên aşîtîyê û dêmokrasîyê jî ditirsin, ji ber ku, eger ew daxwaz bên pejirandin, wê bê wat’eya guhartina wê sîstêmê, r’akirina wan qedexeyan, ew jî wê bê wat’eya guhartina sîstêmê. Ji bo wê jî evê sîstêmê hebûna xwe bi Destûra bingehîn misoger kirye. Û her carê, dama p’êla daxwaza aştîyê û dêmokrasîyê bilind dibe, sîstêm xalên Destûrê dide pêş.
Û ji ber vê jî, li hember bangên aşîtîyê yên r’êberê gelê k’urd û r’êvebirên t’evgara net’ewî serokatîya K’T’ bi xeterkirina r’awşa bir’êz Abdullah Ocalan, êrîşên ser gel, bombebarankirina gund û şênîyên K’urdistanê û girtina Partîya Civaka Dêmokratîk (PCD/DTP) bersîv dan…
Li hemberî van gelê k’urd li K’urdistanê û derveyî welêt r’abûye serhildanan, ji ber ku baş tê digihîje, r’êjma K’T’-ê derba mirinê digihîne wî…
Ev pêvajoyek e- pêvajoya xwezayî: gelê k’urd êdî gihîştye wê astê, ku di dema xwe da helwesta xwe li hember bûyeran dîyar dike…
Em hemûyê bibêjin: „Ew tiştekî baş e!“- Lê gelo t’êrê dike?
Îro hem ji devê siyasetmederên k’urd, hem jî ji nev gel gotinên „Em kirinên r’êjîma t’irk şermezar dikin!“ dertên.
Erê, me şermezar kir û dijberên me jî şerm kirin! Li dijî me sîstêmek heye. Mirovên vê sîstêmê yên bêşerm, bêhest û bêwijdan çi şermezar bikî?
Ma gelo helwesteke weha dikare encameke erênî bide?...
Di nav p’êwendîyên gelê k’urd û rêjîma K’T’ da têgînên, „Şerm“, „Bêşermî“ û „Şermezarkirin“, „Dadî“ û „Bêdadî“, „Wijdan“ û „Bêwijdanî“ nikarin hebin, ji ber ku statûsên me cuda ne: ew dagirker in, em ew gel in, ê ku welatê wî hatye dagerkirin, ew serdest in, eme bindest in, ew celad in, em mirovên ber kuştinê ne...
Û em li hember van merivxurên devbixwîn sekinîne û dibêjin: „Aştî, biratî!“
Hinek dipirsin: „Ma çawa dibe?! “
Ma em k’urd nizanin, k’î li hember me heye? Helbet dizanin... me li ser ç’ermê xwe dîtye, k’a wan çawa em t’une kirine, çawa wek gurên devbixwîn em veçir’îne, em zît’ol-zît’olî kirine, xwîna me veç’inîne, welatê me t’alan û wêran kirine. Lê ji bo ku ev bêdadî û hovîtî r’awestin, gelê me amade ye van hemûyan dayne hêlekê û doza aştîyê û biratîyê dike...
Lê hema r’êjîma t’irk bi çi bersîva gelê me dide?
Wê dewletê ji mêjva t’fûyî r’ûyê cîhanê û mirovayê kirye. Hîç xema wê jî nîne, ji ber ku dizane di cîhanê da yên ku destê xwe li pişta wê dixin, hene. Gotinên Hîtlêr hê ji bîra mirovayîyê neçûne, dema gotibû: „Binihêr’in, T’irkîyayê sala 1915-an bi mîllîonan ermenî t’unekirin, ma ew di bîra k’ê da mye?!“
Û meşa t’evkjîya gelan di T’irkîyayê da îro jî didome!
… Îro ne t’enê mirov, wisa jî Xwedê û Xweza li hember nemirovayîya r’êjîma K’T’, hevk’ar û hevp’arên t’evkujîyên wê bêzar mane…
Qanûn r’awestîyane, dadwerî xitimî ye, r’astîya mirovayê jî wek keç’eke şermoke r’eng avîtye, sipîç’ir’kî bûye û xwe daye pey p’erda şermê (bixwîne: bêşermîyê!).
Pîredêya minê bigota: „Xwedê çawa van temûl dike, Ax çawa van li ser xwe r’adigire!?“
Belê, ew tişt, ên ku di K’urdistanê da li hember gelê k’urd tên pêkanîn, di nav çarç’oveya pîvanên t’u heş û sewdayî da cî nabin: r’oj di nava r’ojê da li ber ç’avê cîhanê, ya ku xwe şaristanî dihejmêre, net’ewekê (ya bi dehan mîllîonan!) înk’ar dikin, bi fîzîkî û wat’eyî dikujin û t’une dikin, û ev cîhan bêdeng dimîne. Mirovên bi hêz ên vê cîhanê xwe li şûna ker’ û kor û lalan danîne.
Dema di cîhana gunehkar da gelê k’urd trajêdîyê jîyan dike, ... mirovên bi hêz û hebûn ên vê cîhanê, ên ku ji bedbextîya gelan sûdê werdigirin, wek ku li dora wan her tişt normal e, trajêdîya mirovan nîne, wek miroivên xwedênas diçin dêr û mizgevtan, mûman vêdixin, dua û dirozgan dikin, xwe mirov, mirovhez û xwedênas didin xuyan...
Li vir gotinên helbestvanê ermenî yê nîveka sedsala XX Parûyr Sêvak tên bîra mirov:
„...Hûn p’ifî hemû mûmên wan bikin,
Vêsînin hemû şemdanên wan hûn,
Find û ç’irayên wan vemirînin,
Ji bo ku r’onî bê!“
* *
Ev bêdadî û nemirovî, ya ku li hember gelê k’urd tê pêkanîn, gihîştye asteke wisa, ku t’u şirove û nirxandin, t’ewanbarî yan têgihîştinê napejirîne... Hemû pîvanên nirxên mirovayê li vir bêhêz û bê ç’are mane. Her tiştek li ber çavan e: hêzeke hov a nemirovî û cîhana bêwijdan û bêexlaq, ya ku ji van hemûyan sûdê werdigire, li holê ne...
Û evê hêzê net’ewek krye hedef, wê înk’ar dike, hemû mafên wê qedexe û binp’ê dike, li hember wê siyaseta t’evkujîyê dimeşîne, û dema ew dest ber xwe hiltîne, ji bo xwe bip’arêze, wê gunehk’ar dibînin.
Mirov çawa dikare têbigihîje, pey ewqas t’evlihevî, pêkanîna siyaseta înkar û t’unekirinê r’a serekwezîrê K’T ’ Erdoxan wek ewropîyan werdigire, benstûya ewropî davê stûyê xwe û diçe -r’astî r’ayedarên ewropî û amêrîkî tê, plaanên xwe yên êrîşên ser gelê k’urd erê dike, destûra wan digire û vediger’e welatê xwe. Û dest bi pêla êşkenceyan a nû dibe li hember r’êberê gelê k’urd bir’êz Abdullah Ocalan, tendurustî û jîyana wî dik’eve xeterê, biryara girtina Partîya Civaka Dêmokratîk (PCD/DTP) tê dayîn.
Û piştî van bûyeran hinek r’ayedarên DYA û YE dibêjin, ku ew „k’arê T’irkîyayê“ yê hindurîn e.
Belê, hema wisa!
Balkêş e, çima di pirsa Yûgoslavîyê da wisa nedigotin? Eger wê demê pirsgirêkên dewleta fêdêral ne k’arê Yûgoslavîyayê yê hundurîn bûn (ew jî wê demê, dema ku di K’omara Fêdêral a Yûgoslavîyayê da hemû net’ew syûbêktên dewleta fêdêral bûn, ango, sazîyên xwe yên dewletê hebûn), t’evkujîya gelê kurd, çawa dikare k’arê hindur’în yê KT be? Û ji bo wê jî R’êxistina Net’ewên Yekbûyî (R’NY), eger ew bi r’astî r’êxistina hemû net’ewan e, divê hemû hêz û derfet’ên xwe bik’ar bîne, ji bo ku gelê k’urd ji êrîşên r’êjîma K’T’ biparêze û t’evkujîya wî r’awestîne. Eger na, wê demê hebûna R’NY ji bo çi ye? Eger ewê bibe hêmanekê ji bo ku dewletên gewre di bin sîwana wê da cîhanê jinûva di nav xwe da p’arvebikin, wê demê r’asttir dibû, ku ew wek R’êxistina Dewletên Gewre û Zorbe bihata navkirin. Û hewce jî nedikir, ku di Tûzika wê da hatye nivîsar:
R’êxistina Net’ewên Yekbûyî van armancan dişopîne:
1. Aştî û ewlek’arîya navnetewî bip’arêze…
2. Li ser bingeha rêzgirtina ji prênsîpa wekhevîyê û mafên gelan ê biryar’kirina çarenûsa xwe (xwebir’yarkirinê) p’êwendîyên dostane di navbera netewan da pêş bixe … (TÛZIK a RNY, Serê I: Armanc û prênsîp, Gotar a 1)
Balk’êş e, eger ev armanc û prênsîpên wê r’êxistina navnet’ewî ne, tiştên ku di K’T’ da pêk tên, anegorî k’îjan prênsîpên wê ne, û ew çawa wan temûl dike?
Û ji bilî vê, ma ne di bin sîwana vê rêxistinê da di demên cuda-cada da li ser pirsa mafên mirov û yên net’ewan ewqas qanûn û bir’yar hatine girtin: Dêklaratsîona hemt’omrî (giştî) a mafên mirov a R’NY (10. 12. 1948), Pakta (peyman) navnet’ewî ya di derbarê mafên welatîyê û sîyasî da (16. 12. 1966) û Pakta navnet’ewî ya di derbarê mafên êkonomî (aborî), sot’sîalî û çandî da(16. 12. 1966) li holê ne!
Û anegorî wan belgeyan mafê net’ewê yê bir’yarkirina çarenûsa xwe (xwebiryar’kirinê) yek ji prênsîpên mafê navnet’ewî ye, yê ku ji hêla hemûyan va hatye naskirin. Ew di pêvejoya hilweşandina sîstêma kolonîal da hatye naskirin û di wê Dêklaratsîonê da hatiye p’ejirandin, ku serxwebûnê bidin welat û gelên kolonîal (r’êzolyûtsîona №1514 XV ya Assamblêya Sereke ya R’NY, 14.12.1960). Ew paşê ji hêla peymanên navnet’ewî û dêklaratsîonên R’NY va jî hatye pejirandin.
Balkêş e, ev r’êxistinên navnet’ewî li k’u dinihêrin, ma gelo K’urdistan û gelê k’urd nak’evin ber statûsa kolonîalî?
Di pakta (peyman) navnet’ewî ya di derbarê mafên êkonomî, sosîalî û çandî û Peymana navnetewî ya di derbarê mafên welatîyê û siyasî da (19. 12. 1966) hatye nivîsandin: „Mafê hemû gelan heye, ji bo ku çarenûsa xwe bi xwe biryarbikin (mafê xwebiryarkirinê). Anegorî wî mafî ew di biryarkirina statûsa xwe ya sîyasî û misogerkirina pêşk’etina xwe ya aborî, sotsîalî û çandî da azad in... Hemû dewlet, ên ku beşdarî vê peymanê dibin... divê anegorî ferzên Tûzika R’NY bi erênî li pêkanîna mafê xwebiryarkirinê binihêr’in û r’êzê ji wî mafî r’a bigirin.“
Lê di Dêklaratsîona di derbarê prênsîpên mafê navnet’ewî da (24. 10. 1970) tê gotin: „Anegorî prênsîpa wekhevîyê û xwebir’yarkirina gelan, ya ku ji hêla Tûzika R’NY va hatye misogerkirin, hemû gel mafê xwe hene bir’yara statûsa xwe ya siyasî bidin û pêşk’etina xw eya aborî, sotsîalî û çandî pêk bînin, û her dewletek, anegorî ferzên Tûzika R’NY, divê ji wî mafî r’a rêz bigire“
Di heman Dêklaratsîonê da her weha hatye nivîsandin, ku r’êyên pêkanîna mafê xwebir’yarkirinê dikare „sazkirina dewleteke serbixwe û azad be, yan ew dikare bigihîje dewleteke din a serbixwe, an bi wê r’a bibe yek, an statûseke şêwazekî din bi cî bîne.“
Û, eger ewqas rêxistinên navnet’ewî bi ewqas qanûn û bir’yarên xwe va di pirsa k’urdî da bêhêz û bêç’are dimînin, wê demê ji bo gelê k’urd t’u r’êyeke din namîne, xêncî ku bi neç’arî bi hêza xwe ya ç’ekdarî xwe ji tunekirinê bip’arêze.
Wê demê xwînê pir’ bir’ije. Û ji bo wê k’îyê gunehk’ar be?
Helbet ne t’enê r’êvbirîya K’T’ û xwedîyên wan ên wîalî okînosê, lê wisa jî Rêxistina Net’ewên Yekbûyî û r’êxistinên navnet’ewî yên din p’ara xwe ya mezin di wî gunehî da wê hebin!
* *
Weha, serdema qaşo çareserkirina pirsgirêka k’urdî bi şêwazê AKP-ê bi fîasko bi encam bû. R’ûyê r’êjîma t’irk a rastîn careke din derk’et holê. Vê r’êjîmê jî da xuyan, ku di pirsa k’urdî da ew ji r’êjîmên berî xwe cuda nabe. Ku heya destûra K’omarê ya bingehîn vî welatî t’enê yê t’irkan bibîne û t’u mafî ji bo gelê k’urd nas neke, partîyên sîyasî yên vî welatî wê nanê xwe li ser dijberîya gelê k’urd qazenc bikin û di vê dewletê da t’u aştî û aramî nikarin hebin...
Em k’urd jî divê xwe bi tiştên demî t’êr nekin, divê hemû hêz û derfetên me ji bo guhartina vê r’ewşê bên bikaranîn. Li vir, di çareserîya pirsgirêka k’urdî da k’urdên ku di nav partîyên T’irkîyayê yên din da cîyê xwe digirin, dikarin r’ola xwe ya erênî bilîzin, ji ber ku derba ku r’êjîm digihîne net’ewa k’urd, ew digihîje bingeh û dihatûya wan jî. Ji bilî vê, divê bê zanîn, ku heya, eger ew ne k’urd bûna jî, deynekî wan ê mirovî heye, têgînên hûmanîzmê (mirovhezî) û mafê mirov di vê cîhanê da hê bêqîmet nebûne...
Di vê rewşê da r’izgarîya gelê k’urd t’enê dikare bi yekîtîya wî bê destanîn: t’u parçeyekî gelê k’urd û p’arçeyekî K’urdistanê nikarin bêyî yên din r’izgar bibin. Ev ak’sîoma ye, ya ku hewcê wê bi piştrastkirinê nîne...
Û ji bilî wê kîjan kurd dibe, bila bibe û ew bi çi helwestê jî radibe bila rabe, divê em tiştekî bizanibin:
Bir’êz Abdullah Ocalan ji bo mafê me û dihat’ûya zar’okên me yên îro di girtîgehê da ye!
Bi dehezaran girtîyên sîyasî jî ji bo wê di hebs û zîndanan da ne!
Partîya Civaka Dêmokratîk ji bo wê bûye hedefa êrîşan û hatye qedexekirin!
Gelê me, ji zarokên hevtsalî heya kal û pîrên hevtê salî, ji bo wê li ser p’êyan e!
Ewqas p’akr’ewanên me ji bo wê çê bûne.
Em hemû li van nirxên xwe yên net’ewî xwedî derk’evin!
.JPG)
